Bài giảng môn Lịch sử Lớp 8 - Chương 3, Bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỷ 18

Nội dung tài liệu: Bài giảng môn Lịch sử Lớp 8 - Chương 3, Bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỷ 18

1. Bài 7: KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN Ở ĐÀNG NGOÀI THẾ KỈ XVIII 1. Một số nét chính của phong trào nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII a. Bối cảnh lịch sử Hoạt động Chính trị + Chính quyền trung ương: chính quyền PK Đàng Ngoài rơi vào nhóm 5 phút - khủng hoảng sâu sắc, Vua Lê không có thực quyền, phủ Chúa Hoàn thành giữ mọi quyền hành quanh năm tổ chức hội hè, yến tiệc PHT + Quan lại địa phương: Hoành hành đục khoét nhân dân. Hãy nêu những Kinh tế nét chính về bối + Ruộng đất của nhân dân bị quan lại, địa chủ lấn chiếm. cảnh lịch sử + Tình trạng hạn hán, lũ lụt dấn đến mất mùa liên tiếp xả ra. + Thủ công nghiệp và thương nghiệp ngày càng sa sút, tiêu điều. Đàng Ngoài của Đại Việt nửa đầu Xã hội Cuộc sống của nhân dân khó khăn về mọi mặt. TK XVIII. => Mâu thuẫn giữa nhân dân và chế độ PK Đàng Ngoài trở nên sâu sắc đã thúc đẩy nông dân đứng lên nổi dậy đấu tranh chống lại chính quyền phong kiến.
2. Chúa Trịnh Sâm càng lúng sâu hơn vào “vũng bùn” ăn chơi hưởng lạc. Vào dịp Tết Trung thu “chúa phát gấm làm hàng trăm, hàng ngàn cái đèn lồng tinh xảo tuyệt vời, mỗi cái giá đến mấy chục lạng vàng” (Thượng kinh kí sự) Quan lại xét xử “đục nước béo cò”, “để cho kẻ giảo hoạt lọt lưới pháp luật, kẻ điêu toa được múa mép, kẻ lí ngay đành phải chịu thua” (Thông sức của Ngự sử đài năm 1719)? Nếu là người nông Năm 1710, chúa Trịnh Doanh tăng thuế ruộng tư, đánh thuếdân cả vàosống diện tíchở Đàng đất không Ngoài sản xuất được như “đồng chua nước mặn”, “đất sồi, rừng khô cằn”, “bãi cát trắng”. Phan Huy Chú trong “Lịch triều hiến chương loại chí” đãthời nhận kìxét: này,“...Một em tấc đất, có không ủng bỏ sót, không chỗ nào là không đánh thuế, cái chính sách vét hết lợi hình như quá cay nghiệt”. Nạn đói khủng khiếp năm 1740 – 1741 ở Đàng Ngoài, hộ“Dân các lưu vong cuộc bồng khởi bế, dắt nghĩa díu nhau di kiếm ăn đầy đường Dân phần nhiều sống nhờ rau cỏ, ăn cả chuột, rắn.của Người nông chết đói dân ngổn không?ngang, người sống sót không còn một phần mười. Làng nào có tiếng trù mật cũng chỉ còn năm, ba hộ mà thôi” (Khâm định việt sử thông giám cương mục) Vì sao? Người dân phải ăn vỏ cây, rau cỏ, thây chết đói đầy đường, thôn xóm tiêu điều. Những người sống sót thì phiêu tán khắp nơi. Theo bản điều trần Ngô Thì Sĩ gửi chúa Trịnh thì 4 trấn đồng bằng (thuộc Bắc Bộ ngày nay) có 1076 xã, dân đi phiêu tán hết. Năm 1741, số làng phiêu tán gần hết lên đến 1730 làng, số làng phiêu tán vừa là 1961 làng, nghĩa là hơn 1/4 tổng số làng xã của Đàng Ngoài.
3. Bài 7: KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN Ở ĐÀNG NGOÀI THẾ KỈ XVIII b. Một số cuộc khởi nghĩa lớn của nông dân Đàng Ngoài. Dựa vào lược đồ, thông tin và bảng tóm tắt hãy: Nêu những diễn biến chính của các cuộc khởi nghĩa.
4. Bài 7: KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN Ở ĐÀNG NGOÀI THẾ KỈ XVIII 2. Một số cuộc khởi nghĩa lớn của nông dân Đàng Ngoài. Cuộc KN tiêu biểu/ Diễn biến chính Em có nhận thời gian diễn ra xét về địa bàn Nguyễn Hữu Địa bàn hoạt động chính là ở Đồ Sơn, Vân Đồn => sauhoạt đó độngđánh vàlên Cầu Kinh Bắc, uy hiếp Thăng Long, rồi mở rộng xuống Namkết Sơn, quả Thanh của (1741 - 1751) Hóa, Nghệ An.Cuộc khởi nghĩa được đông đảo nhân dânphong ủng hộ. trào Đến 1751 chúa Trịnh đem quân đàn áp => cuộc KN thất bại. nông dân Hoàng Công Diễn ra trên 1 khu vực rộng lớn từ Sơn Nam -> Tây Bắc.Đàng Ông Ngoài? có công Chất bảo vệ vùng biên giới và giúp dân ổn định cuộc sống. Sau khi ông mất, ( 1739 - 1769) con trai ông tiếp tục cuộc khởi nghĩa đến năm 1769 thì bị dập tắt. Nguyễn Danh - Khởi nghĩa diến ra từ Tam Đảo ( Vĩnh Phúc) đến Sơn Tây, Tuyên Phương Quang. Đến năm 1751 quân Trịnh ồ ạt đem quân đàn áp, ông bị bắt, (1740 - 1751) cuộc khởi nghĩa thất bại. => Nhận xét: - Phạm vi hoạt động rộng: Khắp trấn đồng bằng và vùng Thanh – Nghệ. - Kết quả: Đều thất bại
5. + Cuộc khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu diễn ra trong 10 năm, được nhân dân ủng hộ đông dảo, địa bàn hoạt động rộng, uy hiếp được kinh thành Trong các cuộc k/n Thăng Long. + Cuộc khởi nghĩa Hoàng Công trên, em ấn tượng Chất kéo dài 30 năm, không chỉ chống lại chính với cuộc khỏi quyền phong kiến mà còn có công đánh giặc Phẻ nghĩa nào nhất? Vì (từ Thượng Lào tràn vào xâm lược) bảo vệ vùng sao? biên giới Tây Bắc, giúp ND ổn định cuộc sống.+ Cuộc khởi nghĩa Nguyễn Danh Phương kéo dài 11 năm và mở rộng hoạt động trên 1 phạm vi lớn. Thanh thế lừng lẫy 1 vùng, trở thành “địch quốc của triều đình”
6. Khởi nghĩa Hoàng Công Chất Theo Minh đô sử, năm 1739, Hoàng Công Chất và Nguyễn Hữu Cầu đi theo Nguyễn Cừ và Nguyễn Tuyển hoạt động ở vùng Sơn Nam. Sau khi quân Nguyễn Cừ bị đánh bại, Công Chất tụ tập lực lượng riêng tiếp tục hoạt động ở Sơn Nam. Quân khởi nghĩa giỏi thủy chiến, thường ra vào nơi cỏ rậm bùn lầy không để lại dấu tích. Năm 1740, chúa Trịnh cử các tướng Hoàng Công Kỳ, Phạm Trần Tông mang quân đánh Công Chất ở Công An nhưng không nổi. Năm 1743, Công Chất lại chống cự thành công cuộc bao vây của thống lĩnh Trương Nhiêu. Quân triều đình lại buộc phải rút về. Cuối năm đó, chúa Trịnh Doanh sai sứ đi chiêu an, đòi Công Chất phải về yết kiến. Chất cự tuyệt, chiếm giữ phủ Khoái Châu (Hưng Yên). Trịnh Doanh bèn điều Đinh Văn Giai mang đại quân đi dẹp, quân khởi nghĩa thất bại nặng nề ở Đỗ Xá nhưng vẫn giữ được Khoái Châu. Năm 1745, quân khởi nghĩa tập kích bắt và giết chết trấn thủ Sơn Nam là Hoàng Công Kỳ. Công Chất mang quân đánh phá các huyện lân cận và phối hợp với quân khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu. Năm 1746 và 1748, quân Công Chất phối hợp với quân của Hữu Cầu đánh Sơn Nam và Thăng Long nhưng thất bại. Cuối năm 1748, Trịnh Doanh sai Hoàng Ngũ Phúc, Phạm Đình Trọng tấn công vào Mã Não và Hương Nhi, quân khởi nghĩa thua to, Công Chất cùng con là Công Toản đến Mỹ Lương theo thủ lĩnh khởi nghĩa tên là Tương. Sau đó quân của Tương bị đánh tan, cha con Công Chất bỏ chạy vào Thanh Hoá. Triều đình ban thưởng ai bắt được ông thì được tước quận công, hàm tam phẩm. Tuy nhiên năm 1750 ông theo đường núi tiến ra vùng Hưng Hoá.
7. Thành Bản Phủ - Nơi thời Hoàng Công Chất
8. Bài 7: KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN Ở ĐÀNG NGOÀI THẾ KỈ XVIII 2.Tác động của phong trào nông dân ở Đàng Ngoài đối với xã hội Đại Việt thế kỉ XVIII - Kết quả: Đều thất bại Hãy cho biết phong trào nông - Ý nghĩa, tác động: dân ở Đàng + Thể hiện ý chí đấu tranh chống áp bức, bất công+ Buộc chúa Ngoài có tác Trịnh phải thực hiện 1 số chính sách như khuyến khích khai động như thế nào hoang, giảm nhẹ thuế khoá, tu sửa đê điều, đưa nông dân lưu đối với xã hội tán về quê làm ăn + Giáng đòn mạnh mẽ và làm lung lay Đại Việt thế kỉ chính quyền Lê – Trịnh XVIII?
9. Luyện tập 1. Sự mục nát của chính quyền phong kiến họ Trịnh ở Đàng Ngoài đã dẫn đến những hậu quả gì? 2. Nêu những nét chính của các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.
10. Luyện tập 1. Sự mục nát của chính quyền phong kiến họ Trịnh ở Đàng Ngoài đã dẫn đến những hậu quả gì? Gợi ý: Sự mục nát của chính quyền phong kiến họ Trịnh ở Đàng Ngoài đã dẫn đến những hậu quả:- Chính trị: Quan lại địa phương: Hoành hành đục khoét nhân dân.- Kinh tế: + Ruộng đất của nhân dân bị quan lại, địa chủ lấn chiếm.+ Tình trạng hạn hán, lũ lụt dấn đến mất mùa liên tiếp xả ra.+ Thủ công nghiệp và thương nghiệp ngày càng sa sút, tiêu điều.- Xã hội: Cuộc sống của nhân dân khó khăn về mọi mặt.=> Mâu thuẫn giữa nhân dân và chế độ PK Đàng Ngoài trở nên sâu sắc đã thúc đẩy nông dân đứng lên nổi dậy đấu tranh chống lại chính quyền phong kiến.
11. - Hàng loạt các cuộc khởi nghĩa nổ ra ở khắp các tỉnh thành và diễn ra trong 1 thời gian dài như: Luyện tập 2. Nêu những nét chính của các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII. Gợi ý: - Hàng loạt các cuộc khởi nghĩa nổ ra ở khắp các tỉnh thành và diễn ra trong 1 thời gian dài như: - Kết quả đều thất bại. - Kết quả đều thất bại.