Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 9 - Tuần 23, Tiết 111 đến 113: Mùa xuân nho nhỏ

Nội dung tài liệu: Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 9 - Tuần 23, Tiết 111 đến 113: Mùa xuân nho nhỏ

1. Mọc giữa dòng sông xanh Ta làm con chim hót Một bông hoa tím biếc Ta làm một cành hoa Ơi con chim chiền chiện Ta nhập vào hoà ca Hót chi mà vang trời Một nốt trầm xao xuyến. Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng. Một mùa xuân nho nhỏ 1. Mùa xuân của thiên nhiên Lặng lẽ dâng cho đời Mùa xuân người cầm súng Dù là tuổi hai mươi Lộc giắt đầy trên lưng Dù là khi tóc bạc. Mùa xuân người ra đồng 3. Ước nguyện dâng hiến của nhà thơ Lộc trải dài nương mạ Mùa xuân ta xin hát Tất cả như hối hả Câu Nam ai Nam bình, Tất cả như xôn xao Nước non ngàn dặm mình Đất nước bốn ngàn năm. Nước non ngàn dặm tình Vất vả và gian lao Nhịp phách tiền đất Huế. Đất nước như vì sao 4. Ngợi ca quê hương, đất nước Cứ đi lên phía trước. Tháng 11 - 1980 2. Mùa xuân của đất nước
2. MÙA XUÂN NHO NHỎ - Thanh Hải Mạch cảm xúc Mùa xuân của thiên nhiên Khổ 1 Hình ảnh xuyên suốt Mùa xuân của đất nước Khổ 2, 3 bài thơ: Cấu trúc: Mùa xuân 4 phần Ước nguyên dâng hiến Khổ 4, 5 Lời ngợi ca quê hương Khổ cuối
3. MÙA XUÂN NHO NHỎ - Thanh Hải II. Phân tích 1. Mùa xuân của thiên nhiên (khổ 1) - Vài nét phác họa về mùa xuân: Mọc giữa dòng sông xanh + Dịng sơng xanh Một bông hoa tím biếc + Bơng hoa tím biếc Ơi con chim chiền chiện + Âm thanh: Tiếng chim chiền chiện Hót chi mà vang trời hĩt vang trời - Nghệ thuật đảo ngữ, động từ “mọc”; Từng giọt long lanh rơi thán từ “ơi” Tôi đưa tay tôi hứng. -> Một khơng gian cao rộng, màu sắc tươi thắm, âm thanh trong trẻo, ngân vang. - Từng giọt long lanh rơi Tơi đưa tay tơi hứng Hình ảnh đầy sức gợi qua “giọt” và động từ ‘hứng”, nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác ->niềm say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp thiên nhiên vào xuân.
4. MÙA XUÂN NHO NHỎ - Thanh Hải II. Phân tích 1. Mùa xuân của thiên nhiên (khổ 1) -> Một khơng gian cao rộng, màu sắc Mọc giữa dòng sông xanh tươi thắm, âm thanh trong trẻo, ngân Một bông hoa tím biếc vang. Ơi con chim chiền chiện - Từng giọt long lanh rơi Hót chi mà vang trời Tơi đưa tay tơi hứng Từng giọt long lanh rơi Hình ảnh đầy sức gợi qua “giọt” và Tôi đưa tay tôi hứng. động từ ‘hứng”, nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cả giác -> niềm say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp thiên nhiên vào xuân. => Bức tranh thiên nhiên mùa xuân tươi vui, đầy sức sống.
5. MÙA XUÂN NHO NHỎ - Thanh Hải II. Phân tích 2. Mùa xuân của đất nước (khổ 2,3) Mùa xuân người cầm súng - Hình ảnh người cầm súng, người ra Lộc giắt đầy trên lưng đồng biểu trưng cho hai nhiệm vụ: chiến Mùa xuân người ra đồng đấu và lao động để xây dựng đất nước. Lộc trải dài nương mạ + “Lộc”: là chồi non mà cịn là điều tốt Tất cả như hối hả đẹp, sự sống mới. Tất cả như xôn xao -> Con người gieo lộc mùa xuân, mang đến sức sống mới cho đất nước. Đất nước bốn ngàn năm. Vất vả và gian lao Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước.
6. LộcLỘC giắt đầy trải dài Người cầm súng Người ra đồng Bảo vệ tổ quốc. Lao động dựng xây đất nước. Sức sống, sức xuân mạnh mẽ, căng tràn trên mọi miền đất nước.
7. MÙA XUÂN NHO NHỎ - Thanh Hải II. Phân tích 2. Mùa xuân của đất nước (khổ 2,3) Mùa xuân người cầm súng - Hình ảnh người cầm súng, người ra Lộc giắt đầy trên lưng đồng biểu trưng cho hai nhiệm vụ chiến Mùa xuân người ra đồng đấu và lao động xây dựng đất nước. Lộc trải dài nương mạ - NT điệp ngữ “tất cả như”, từ láy “hối Tất cả như hối hả hả, xơn xao” gợi hối hả, tươi vui, rộn rã. Tất cả như xôn xao -> Cả nước nổ lực cống hiến cơng sức vào mùa xuân chung của đất nước Đất nước bốn ngàn năm. - Nhân hĩa, so sánh, điệp ngữ Vất vả và gian lao -> gợi suy nghĩ sâu sắc và niềm tự hào về Đất nước như vì sao đất nước. Cứ đi lên phía trước. => Tự hào về vẻ đẹp tỏa sáng và sức sống của đất nước qua mấy nghìn năm lịch sử.
8. MÙA XUÂN NHO NHỎ - Thanh Hải II. Phân tích 3. Ước nguyện dâng hiến của nhà thơ: Ta làm con chim hót (khổ 4,5) Ta làm một cành hoa Ta nhập vào hoà ca - Điệp ngữ “ta làm” nhấn mạnh sự tự Một nốt trầm xao xuyến. nguyện, thay đổi xưng hơ từ “tơi” sang “ta” gợi chung đến mọi người. Một mùa xuân nho nhỏ Lặng lẽ dâng cho đời Dù là tuổi hai mươi Dù là khi tóc bạc. Sự chuyển đổi đại từ nhân xưng "tơi" sang "ta" cũng cĩ ý nghĩa sâu sắc. Đĩ là sự chuyển đổi từ cái "tơi" tác giả ở khổ thơ đầu mang sắc thái nhỏ nhẹ, riêng tư sang đại từ nhân xưng "ta" mang sắc thái trang trọng. “Ta” vừa là số ít, vừa là số nhiều, tác giả cĩ thể vừa nĩi cái riêng biệt, cụ thể vừa nĩi được khái quát chung
9. MÙA XUÂN NHO NHỎ - Thanh Hải II. Phân tích 3.Ước nguyện (khát vọng) của nhà thơ: Ta làm con chim hót - Ước nguyện: Làm con chim hĩt, làm Ta làm một cành hoa cành hoa, làm nốt nhạc trầm. Ta nhập vào hoà ca + Ẩn dụ “nốt nhạc trầm” làm xao xuyến Một nốt trầm xao xuyến. lịng người, mang tính cổ vũ + Ẩn dụ “nốt nhạc trầm” làm xao xuyến Một mùa xuân nho nhỏ lịng người, mang tính cổ vũ đáng trân Lặng lẽ dâng cho đời trọng. Dù là tuổi hai mươi - Mùa xuân nho nhỏ  hình ảnh ẩn dụ Dù là khi tóc bạc. gợi lẽ sống cao đẹp, một sự cống hiến chân thành, khiêm nhường, lặng lẽ “lặng lẽ dâng cho đời” - Điệp ngữ “Dù là”: quyết tâm cao độ. - Hình ảnh “tuổi hai mươi, khi tĩc bạc” gợi hai quãng đời trái ngược nhau. -> Lời nguyện chân thành của nhà thơ cống hiến cho đời. Đây là quan niệm sống đẹp, tiến bộ.
10. MÙA XUÂN NHO NHỎ - Thanh Hải II. Phân tích 4. khúc hát ca ngợi mùa xuân xứ Huế (khổ 6) - Bài thơ kết thúc như một lời hát xứ Mùa xuân ta xin hát Huế “Nam ai, Nam bình” tha thiết. Câu Nam ai Nam bình, - Điệp khúc“Nước non ngàn dặm”: lời Nước non ngàn dặm mình hát say đắm yêu đời, yêu cuộc sống. Nước non ngàn dặm tình -> Lời ca ngợi đất nước, sự gắn bĩ sâu Nhịp phách tiền đất Huế. nặng với quê hương.
11. MÙA XUÂN NHO NHỎ - Thanh Hải III. Tổng kết 1. Nghệ thuật: - Viết theo thể thơ năm chữ nhẹ nhàng, tha thiết, mang âm hưởng gần gũi với dân ca. - Kết hợp hài hồ giữa hình ảnh thơ tự nhiên, giản dị với những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu trưng khái quát. - Sử dụng ngơn ngữ thơ giản dị, trong sáng, giàu hình ảnh, giàu cảm xúc với các ẩn dụ, điệp từ, điệp ngữ, sử dụng từ xưng hơ, - Cĩ cấu tứ chặt chẽ, giọng điệu thơ luơn cĩ sự biến đổi phù hợp với nội dung từng đoạn. 2. Ý nghĩa Bài thơ thể hiện những rung cảm tinh tế của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, đất nước và khát vọng được cống hiến cho đất nước, cho cuộc đời.