Giáo án môn Lịch sử Lớp 8 - Chương 1, Bài 2: Cách mạng công nghiệp

Nội dung tài liệu: Giáo án môn Lịch sử Lớp 8 - Chương 1, Bài 2: Cách mạng công nghiệp

1. * Nhiệm vụ 4: Từ việc quan sát H2.1 và H2.2, theo em, máy kéo sợi Gien-ni đã có những cải tiến quan trọng gì? (GV sử dụng kĩ thuật Think – Pair – Share (3’)). Nhiệm vụ 5: Đọc mục Nhân vật lịch sử SGK/17, kết hợp với những hiểu biết của mình, em có nhận xét gì về phát minh của Giêm Oát? Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ - Học sinh suy nghĩ cá nhân trả lời câu hỏi - Các nhóm đọc thông tin mục 1, quan sát hình ảnh trong SGK/16,17 hoàn thành phiếu học tập. - Các nhóm chia sẻ suy nghĩ về những cải tiến của máy kéo sợi Gien-ni. Bước 3. Báo cáo, thảo luận - HS trả lời câu hỏi của GV. - Các nhóm báo cáo kết quả thảo luận và chia sẻ ý kiến cho cả lớp. - HS còn lại quan sát, theo dõi phần trình bày của các bạn, nhận xét và bổ sung (nếu cần). Bước 4. Kết luận, nhận định Nhận xét thái độ làm việc, phần trình bày của các nhóm, mở rộng và chuẩn kiến thức cho học sinh: * Cách mạng công nghiệp: là cuộc cách mạng trong lĩnh vực sản xuất, là sự thay thế lao động thủ công (còn gọi là lao động tay chân) của con người bằng lao động máy móc, chuyển đổi từ sản xuất thủ công sang nền sản xuất cơ khí. Cuộc cách mạng công nghiệp đã làm thay đổi cơ bản các điều kiện kinh tế xã hội, văn hóa và khoa học kĩ thuật của loài người, xuất phát từ nước Anh sau đó lan tỏa ra toàn thế giới. * Cách mạng công nghiệp diễn ra đầu tiên ở nước Anh vì: - Cách mạng tư sản thành công sớm, tạo ra yếu tố chính trị thuận lợi: Giai cấp tư sản nắm chính quyền trong tay, lại đòi hỏi phải có một nền kĩ thuật mới tương ứng với nền kinh tế TBCN, họ có đủ sức mạnh và nhu cầu để thực hiện một cuộc cách mạng công nghiệp thắng lợi.
2. - Có nguồn tích lũy tư bản, điều kiện tự nhiên thuận lợi (nhiều mỏ than, sắt, các hải cảng ) - Những tiến bộ kĩ thuật trong sản xuất nông nghiệp, thủ công nghiệp đã tạo ra nguồn lương thực dồi dào. - Hiện tượng “rào đất cướp ruộng” (“cừu ăn thịt người”) đã bổ sung lực lượng lao động cho các nhà máy xí nghiệp. - Sự phát triển ngành dệt ở Anh đã đặt ra nhu cầu cải tiến kĩ thuật và cơ khí hóa ngành này.  Đây là những điều kiện thích hợp nhất để ra đời những phát minh đầu tiên về kĩ thuật giữa thế kỉ XVIII. Anh: - Năm 1764, Giêm Ha-gri-vơ chế tạo ra máy kéo sợi Gien-ni. - Năm 1785, Ét-mơn các-rai chế tạo ra máy dệt chạy bằng sức nước. - Năm 1784, máy hơi nước do Giêm Oát phát minh được đưa vào sử dụng. - Kĩ thuật dùng than cốc để luyện gang thành sắt của Hen-ri Cót (1784). - Phương pháp luyện sắt thành thép của Han-man (1790). * Đức, Pháp: Xuất hiện nhiều loại máy sử dụng động cơ hơi nước trong ngành sản xuất gang, thép. * Mĩ: - Năm 1793, phát minh ra máy tỉa hạt bông. - Năm 1831, phát minh ra máy gặt cơ khí. - Năm 1838, phát minh ra hệ thống điện tín sử dụng mã Mooc-xơ 2. Những tác động của Cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và đời sống a. Mục tiêu: - Tìm hiểu lịch sử: Nêu được những tác động quan trọng của cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và đời sống. - Giao tiếp và hợp tác: HS trao đổi với bạn cùng cặp để hoàn thành câu trả lời. b. Nội dung: - HS đọc mục 2, mục Em có biết, quan sát H2.4, 2.5 SGK/18,19 thảo luận theo cặp hoàn thành phiếu học tập về tác động của Cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và đời sống. c. Sản phẩm: Câu trả lời và phiếu học tập của các nhóm đã hoàn thành các nội dung. d. Tổ chức thực hiện Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ * Nhiệm vụ 1: GV yêu cầu học sinh đọc mục 2, mục Em có biết, quan sát H2.4, 2.5 SGK/18,19 thảo luận theo cặp hoàn thành phiếu học tập về tác động của Cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và đời sống. Nhiệm vụ 2: Em có nhận xét gì về tác động của Cách mạng công nghiệp?
3. Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ -HS đọc thông tin và quan sát hình ảnh ở mục 2 trong SGK/18,19, thảo luận theo cặp hoàn thành phiếu học tập. - Học sinh suy nghĩ cá nhân và trả lời câu hỏi của GV. GV hướng dẫn, hỗ trợ các em trong quá trình thực hiện nhiệm vụ (nếu cần). Bước 3. Báo cáo, thảo luận - GV yêu cầu các nhóm trao đổi bài với nhóm bên cạnh. - GV gọi đại diện 1 -2 nhóm trình bày kết quả. - GV yêu cầu các nhóm đối chiếu kết quả, chấm điểm và báo cho nhóm bạn. - HS trả lời câu hỏi của giáo viên. Bước 4. Kết luận, nhận định - Nhận xét về thái độ, phần trình bày của học sinh, mở rộng và chuẩn kiến thức cho các em. Tác động của Cách mạng công nghiệp: Từ khi máy hơi nước xuất hiện đã có một tác dụng to lớn trong cuộc cách mạng công nghiệp. Ngoài việc dùng làm nguồn năng lượng cho các công xưởng, máy hơi nước còn được ứng dụng trong giao thông vận tải. Sự ứng dụng rộng rãi máy hơi nước đã ảnh hưởng đến cuộc cách mạng phương tiện giao thông của nước Anh. Hoạt động 3. LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức cho HS về những thành tựu tiêu biểu và tác động của cuộc cách mạng công nghiệp. b. Nội dung: HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời câu hỏi trắc nghiệm qua việc tham gia trò chơi “Rạp xiếc vui nhộn”. c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh. d. Tổ chức thực hiện: Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ: - GV tổ chức cho học sinh cả lớp tham gia trò chơi “Rạp xiếc vui nhộn”. Chọn hai bạn làm nhiệm vụ quan sát câu trả lời của các bạn trong lớp. - GV dùng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan yêu cầu học sinh chọn đáp án đúng nhất và ghi câu trả lời trên bảng con. * Câu hỏi trắc nghiệm khách quan Câu 1. Quốc gia nào tiến hành Cách mạng công nghiệp đầu tiên trên thế giới? A. Đức B. Pháp C. Anh D. Mĩ Câu 2. Thành tựu đầu tiên trong Cách mạng công nghiệp là A. máy kéo sợi Gien-ni B. động cơ hơi nước C. máy dệt D. máy tỉa hạt bông Câu 3. Ai là người đã chế tạo ra động cơ hơi nước? A. Ét-mơn các-rai B. Giêm Ha-gri-vơ C. Han-man D. Giêm Oát Câu 4. Phát minh nào đã làm thay đổi cách thức giao tiếp của nhân loại? A. Phương pháp luyện sắt thành thép. B. Kĩ thuật dùng than cốc để luyện gang thành sắt. C. Máy gặt cơ khí. D. Hệ thống điện tín sử dụng mã Moóc-xơ. Câu 5 Điểm nào sau đây không phải là tác động của Cách mạng công nghiệp? A. Thương mại, giao thông, các ngành kinh tế phát triển. B. Thúc đẩy sự phát triển của xã hội phong kiến. C. Năng suất lao động được nâng cao, của cải dồi dào. D. Mâu thuẫn giữa tư sản và vô sản ngày càng sâu sắc. Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ: HS suy nghĩ và trả lời theo các câu hỏi. Bước 3. Báo cáo, thảo luận: HS đưa bảng con có ghi câu trả lời sau khi giáo viên nêu câu hỏi. Bước 4. Kết luận, nhận định: GV nhận xét, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ.
4. Hoạt động 4. VẬN DỤNG a. Mục tiêu: Củng cố và mở rộng kiến thức nội dung của bài học cho HS. Trên cơ sở các phát minh trong cuộc CMCN, hs có động lực sáng tạo ra các ý tưởng của bản thân b. Nội dung: GV giao nhiệm vụ, HS thực hiện nhiệm vụ. c. Sản phẩm: Lời giới thiệu của học sinh về những thay đổi trong cuộc sống hàng ngày của bản thân các em trước tác động bởi cuộc cách mạng 4.0. d. Tổ chức thực hiện Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ: GV nêu yêu cầu: Hiện nay chúng ta đang tiến hành cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (cách mạng 4.0), những thành tựu của cuộc cách mạng này đã và đang thay đổi cuộc sống của em như thế nào? Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ - GV hướng dẫn các em tìm hiểu và xác định yêu cầu của đề. - HS nhận nhiệm vụ, quan sát hình ảnh và thực hiện nhiệm vụ theo yêu cầu của giáo viên (HS làm ở nhà, ghi bài làm vào giấy). Bước 3. Báo cáo, thảo luận - GV hướng dẫn các em cách nộp sản phẩm cho GV sau khi hoàn thành (gửi bài cho giáo viên qua một số ứng dụng mạng xã hội: zalo, messenger ). - GV có thể mời 1 – 2 bạn báo cáo ở lớp trong tiết học tiếp theo. Bước 4. Kết luận, nhận định - Nhận xét, nhắc nhở, động viên tinh thần, thái độ của các em trong quá trình học bài. - Dặn dò HS những nội dung cần học ở nhà và chuẩn bị cho bài học sau.
5. GV kể chuyện: James Hargreaves được ghi nhận là người đã sáng tạo ra máy kéo sợi Gien-ni vào năm 1764. Hargreaves sinh năm 1720 tại hạt Lancashire và là con trai trong một gia đình thợ mộc nghèo khổ. Lớn lên trong cảnh bần hàn, Hargreves sớm đã thành thạo việc sử dụng các công cụ nghề mộc và nhanh chóng trở thành người thợ giỏi dưới sự kèm cặp của cha và ông nội. Sau này ông chuyển đến hạt Blackburn sinh sống và xây dựng gia đình tại đây. Với phát minh máy kéo sợ Gien-ni của mình, ông trở thành một trong những người nổi tiếng nhất cuộc cách mạng công nghiệp tại Anh. Ông phát minh máy kéo sợi Gien ni là vì thương vợ. Vợ chồng Ha-gri-vơ sống rất nghèo khổ, vợ ông là một thợ dệt, ông đã thuê 1 máy dệt và một máy se sợi với chỉ 1 cọc sợi về cho vợ vừa làm vừa trông con. Nhưng năng suất quá thấp, tiền công bèo bọt. Thương vợ vất vả, Hargreaves thường hay kéo sợi giúp vợ mình. Cộng với việc ông là con trai của một thợ mộc mà ông đã nắm rõ nguyên lý làm việc cũng như cấu tạo của máy kéo sợi. Với đầu óc nhanh nhạy của một người thợ mộc giỏi, Hargreaves đã cải tiến chiếc máy bằng cách lắp thêm các cọc suốt. Nhờ sáng tạo này mà ông đã giúp được người vợ của mình hoàn thành sản lượng mà chủ xưởng dệt yêu cầu - Máy kéo sợi Gien-ni là một trong những phát minh vĩ đại bấy giờ, giúp cho sản lượng nguyên liệu của ngành dệt may ở châu Âu tăng lên chóng mặt. Phát minh này giúp nguồn cung nguyên liệu là sợi vải cho ngành dệt may tăng lên. Đồng thời, điều này cũng giúp giá sản phẩm giảm xuống và người ta có thể mua vải dễ dàng hơn. Sự ra đời của máy kéo sợi Gien-ni cũng là một dấu mốc lớn trong cách mạng công nghiệp. * Nhận xét về phát minh của Giêm Oát - Đây là một phát minh vĩ đại thời bấy giờ. Vì: + Trước khi động cơ hơi nước ra đời: con người chủ yếu lao động dựa vào sức mạnh của cơ bắp (lao động thủ công); hoặc sử dụng một số loại máy móc chạy bằng năng lượng gió (cối xay gió ) và nước. Tuy vậy, do còn nhiều hạn chế, nên năng suất lao động của con người chưa cao; khối lượng sản phẩm sản xuất ra chưa nhiều và các loại năng lượng gió, nước ở thời điểm này vẫn chưa thể tạo ra sự chuyển biến căn bản trong đời sống sản xuất. + Năm 1769, Giêm Oát phát minh ra động cơ hơi nước và đến năm 1784 được hoàn thiện rồi đưa vào sử dụng. Máy hơi nước có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết, nhờ đó, các nhà máy có thể xây dựng ở bất cứ nơi nào thuận lợi Từ đây, máy hơi nước đã nhanh chóng được ứng dụng trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau, như: sản xuất công nghiệp, giao thông vận tải (với tàu thủy và tàu hỏa chạy bằng đầu máy hơi nước), nông nghiệp Lúc này, các loại máy móc đã thay thế sức lao động chân tay của con người, giúp nền sản xuất có sự chuyển biến mạnh mẽ từ: sản xuất thủ công sang cơ khí hóa. GV cho HS xem video về George Stephenson: “Ông Tổ Xe Lửa”, Người Đặt Nền Móng Cho Ngành Đường Sắt: (Hoặc cho học sinh quan sát hình ảnh Đầu máy xe lửa đầu tiên do Xti-phen-tơn chế tạo (1814): Đầu máy xe lửa là loại đầu máy chạy trên đường sắt (đường ray) có sức kéo hàng nghìn mã lực, có khả năng kéo hàng chục toa tàu để chở nhiều tấn hàng hóa và con người. Bản thân đầu máy thường không chở hàng hóa mà chỉ dùng để đẩy và kéo đoàn tàu. Người đầu tiên chế tạo một đầu máy xe lửa chở hành khách là George Stephenson, một người thợ làm trong hầm mỏ tại Anh. Khi trước làm việc dưới hầm mỏ, Stephenson đã từng quen thuộc với các loại máy hơi nước của James Watt. Rồi theo các ý tưởng của William Murdock và Richard Trevithick, ông chế tạo một đầu tầu kéo được 90 tấn trên quãng đường 85 dặm. Stephenson chế tạo tiếp chiếc xe nữa, nặng 4 tấn rưỡi và bánh xe có đường kính 1,42 mét. Chiếc thứ ba có tên là Rocket và được cho chạy vào năm 1830. Trong những lần thử ban đầu, chiếc Rocket chở được 36 hành khách và chạy với tốc độ 30 dặm một giờ. Năm 1825 đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước chở khách đầu tiên được chế tạo bởi Xti- Phen-xơn. Cũng trong năm 1825, nước Anh khánh thành tuyến đường sắt dài 48km nối liền thành phố Liverpool với Manchester Xti- Phen-xơn còn đề nghị tất cả đường ray của cả nước phải theo cùng một tiêu chuẩn và kích thước là 1,44m tương đương với chiều dài của trục tên lửa thời đó về sau các nước thuộc châu âu và Mĩ đều dùng tiêu chuẩn này. Năm 1825, đoạn đường sắt đầu tiên
6. trên thế giới được khánh thành nối Stockton với Darlington. Năm 1830, đường sắt chạy từ Manchester đến Liverpool được xây dựng, tuyến này có ý nghĩa quan trọng với hoạt động buôn bán. Đến năm 1849, liên minh vương quốc Anh – Xcốtlen – Ailen đã có 5.996 dặm đường sắt. 1850 ở Anh có khoảng 10.000 km đường sắt. Vận tài đường sắt phát triển nối liền các hải cảng với các vùng hẻo lánh nằm sâu trong nội địa. Đường sắt đã góp phần thúc đẩy nhịp độ phát triển nền kinh tế tư bản chủ nghĩa). Tàu thủy đầu tiên do Robe Phon-ton chế tạo: Trong năm 1807, Robert Fulton đã chế tạo thành công một tàu thủy chạy chở khách chạy bằng hơi nước và sử dụng nó để thực hiện một chuyến hành trình từ New York đến Albany, bang New York. Đây là một bước nhảy vọt quan trọng trong sự phát triển của tàu thuỷ cũng như cách vận chuyển hàng hóa và con người trên sông. Phát mình về tàu thuỷ của Robert Fulton đã giúp cho việc vận chuyển trở nên nhanh chóng hơn và tiết kiệm hơn so với các phương tiện trước đó. * Nhận xét về tác động của cách mạng công nghiệp: Bên cạnh những tác động tích cực như: thúc đẩy sự phát triển của các ngành kinh tế, nâng cao năng suất và chất lượng cuộc sống của con người, cách mạng công nghiệp còn có những tác động tiêu cực: ô nhiễm môi trường, bóc lột lao động phụ nữ và trẻ em, sự xâm chiếm và tranh giành thuộc địa